Samenkomen in Bologna, de stad die altijd gevoel heeft gehad voor vrede en dialoog (denk aan de jaren zestig en aan kardinaal Lercaro) is een juiste plaats voor ons. Ik dank Aartsbisschop mgr. Matteo Zuppi, man van vrede, bemiddelaar in oorlogsgebieden en voor mij bovendien als een broer, voor de uitnodiging. Bologna is, op een kwetsbaar moment, een grote kans om de draad van de dialoog voort te zetten: een proces dat begon in Assisi dankzij Johannes Paulus II in oktober 1986 ten tijde van de koude oorlog en nooit gestopt is: de dialoog die heel verschillende landschappen is doorgetrokken, moeilijke, mooie, vijandelijke, maar ook landschappen van onverwachte vrede.
Veel van de aanwezigen, leiders, gelovige mannen en vrouwen, hadden hierin een rol of een hoofdrol. Velen hebben een band met deze bijeenkomst, omdat ze een diepe verbondenheid voelen tussen een spirituele houding, het gebed, en de dialoog. Ik herinner alleen aan de koptische bisschop Amba Epiphanios, een milde man van de dialoog, recentelijk vermoord in Egypte en vriend van onze ontmoetingen. Spiritualiteit en dialoog zijn er niet alleen voor de gelovigen, maar hebben ook betrekking op de humanisten. Zoals Abraham Yehoshua schreeft: "ook al geloof ik niet in God, zijn aanwezigheid in de gedachten van vele mensen raakt me en heeft mijn belangstelling".
De koude oorlog, de muur en het wederzijdse evenwicht leken overwonnen na het jaar 1989 van de euforie van de globalisering: een soort profetie dat allen zouden bijdragen aan de ontwikkeling en de harmonie. Allen - van de economie tot de financiën en de media - verenigden zich om de belle époque van de globalisering in te huldigen. Onderhandelen met de winnende globalisering was achterhaald. Maar naast de reus van de geglobaliseerde economie ontbrak een spirituele vereniging door middel van dialoog. De werelden van de spiritualiteit bleven vaak achter in de traditionele horizons van gisteren. Vaak hebben de religies de globalisering niet als een avontuur van de geest beleefd, hoewel ze ongeziene bijeenkomsten en vele problematische scenario's hebben meegemaakt. Johannes Paulus II had deze profetisch intuitie in Assisi in 1986.